Maddedeki fiziksel değişiklikler maddenin atomik veya moleküler yapısı bozulmadan, maddenin fazları arasında oluşan değişikliklerdir. Bu değişiklikleri açıklamak için önce maddenin fazlarını inceleyelim.
Maddeler evrende dört temel bir fazda bulunurlar; bunar katı, sıvı, gaz ve plazma fazlarıdır. Maddeler sıcaklık ve / veya basınç gibi etkilerle bu fazlardan birisinden diğerine geçiş yapabilirler. Kuvvet etkisi ile şekillerini değiştirebilirler. Bu geçişler ve değişimler (plazma hariç) maddenin kimyasal yapısını etkilemediği için fiziksel değişimler olarak adlandırılır. Maddenin bir ortamda hangi fazında bulunacağını maddenin cinsine, ortamın sıcaklığına ve basınca bağlıdır. Sıcaklık arttıkça maddenin enerjisi artar ve katı fazdan sıra ile sıvı, gaz, ve plazma fazına geçer. Soğuma ve basınç ise bu duruma ters orantıyla etki eder.
Fiziksel değişimler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Sıcaklıklar söz konusu maddenin faz değiştirdiği sıcaklıklar değil, belirtilen fazını koruduğu bilinen sıcaklıklardır.
Fiziksel değişimler tablosu: katı, sıvı ve gaz halindeki maddeler, kendi aralarında aşağıdaki gibi fiziksel değişimlere uğrayabilirler.
Katı maddeler sert yapıda olup ve belirgin sabit bir şekle sahiptirler. Atomları / molekülleri hareket etmez. Katı bir maddenin kuvvet etkisi ile şekli değiştirilebilir. (örneğin, bir demirin bükülmesi gibi). Katılar sıcaklık etkisinde eriyerek sıvılara dönüşürler. Ayrıca bazı katılar süblimleşme ile kendiliğinden katı halden gaz hale geçebilirler. (örneğin naftalin ) bu değişimler fiziksel birer değişimdir ve katının atomik / moleküller yapısını etkilemez.
Örnek: Bir element olan sodyumun bir bıçaktan gelen kuvvet etkisi ile bükülmesi yada kesilmesi onun kimyasal yapısını, yani Na atomlarını değiştirmez, sadece katının şekli değişir ve bu değişim geri çevrilebilir.
Na düzçubuk + Kuvvet = Na yamuk / kesik çubuk
Sıvı maddeler sabit bir hacme sahip olmakla birlikte (sabit hacimlerinden dolayı sıvılar sıkıştırılamaz bu prensipten yararlanılarak su kaldıracı yapılır) belirgin bir şekilleri yoktur, bulundukları kabın şeklini alırlar. Atomları yada molekülleri birbirleri üstüne koyarlar. Sıvılar donarak katı, kaynayarak gaz haline dönüşürler. Bu değişimler fiziksel birer değişimdir.
ÖRNEK: Bir bileşik olan suyun sıcaklık etkisi ile kaynaması, erimesi, donması suyun kimyasal yapısı olan H2O molekülünü değiştirmez, sadece suyun şekli değişir ve bu değişim geri çevrilebilir.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Suyun faz değişimi ile ilgili örnek deney, suyun distilasyonu
Yukarıda görülen deneyde suya ait tüm fiziksel değişimlerdeki ortak yan, suyun maddesel, yani moleküler yapısında bir değişiklik olmadan gerçekleşmeleridir. Reaksiyonun giren ve çıkan maddeleri yine sudur. Özellikle fiziksel değişim sonucu ortaya yeni bir madde çıkmaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder