Soğuk Şekil Değiştirme

Kuvvetin etkisi altında malzemenin kristal kafeslerinde kayma , ikiz teşekkülü veya her ikisi birden meydana gelir. Bunun sonunda taneler uzar. Şekil değişiminin ilerlemesiyle ; malzemenin şekil değişimine karşı mukavemeti artar. Eğer şekil değişimine devam edilirse , malzemede çatlama ve yırtılmalar meydana gelebilir. Soğuk şekil değişimi sonunda malzemenin mukavemeti ve sertliği artar , sünekliği azalır. Soğuk şekil değiştirme sonunda sertliğin artması , “ şekil değiştirme sertleştirmesi ” ( pekleşme ) olarak adlandırılır. Sertleşme miktarı malzemenin cinsine de bağlıdır. Alaşım elemanı ilavesi malzemenin akma sınırını yükselttiğinden , alaşımlı malzeme alaşımsız malzemeye göre daha fazla sertleşir. Soğuk şekil değişimi sonunda metallerin sertleşme ve mukavemetlerinin artmasını izah eden çeşitli teoriler mevcuttur. Bunlardan en eskilerinde kafesin bozulması , iç gerilmelerin teşekkülü ve kayma düzlemleri civarında parçalanan kafeslerin meydana getirdiği amorf metalin şekil değiştirmenin devamını güçleştirmesi bu sertleştirmenin birbiri ile karşılanan ve birbirinin hareketini engelleyen dislokasyonların sebep olduğu ifade edilmektedir. Isıl işlem yapılınca , sertleşmiş malzemenin tekrar eski özelliklerini kazanmasını sağlar. Düşük sıcaklıklarda malzemenin iç yapısı değişmemesine rağmen ; elektriksel iletkenlik ve mukavemet biraz artar , iç gerilmeler azalır. Bu durum “ malzemenin eski halini alması “ olarak adlandırılır. Kazanılan mukavemeti kaybetmeden , iç gerilmelerin azaltılması , istenen bir durum olmaktadır. Yeniden kristalleşmenin başlangıcındaki plastik şekil değişimi sonunda uzamış taneler arasındaki yeni taneler teşekkül etmeye başlar. Bu tanelerin teşekkül etmeye başladığı sıcaklık “ yeniden kristalleşme sıcaklığı” olarak adlandırılır ve metalden metale göre değişir. Tekrar kristalleşmiş taneler , şekil bakımından düzgün , kayma çizgileri ihtiva etmez ve genellikle küçüktürler. Tekrar billurlaşma ; mekaniksel özelliklerdeki ani değişiklik , uzamış tanelerin kaybolması , kayma çizgilerinin görülmemesi ve tan büyümesi ile tanınır.