Islah İşlemleri

Sertleştirme işlemi uygulanan parçalarda önemli iç gerilmeler ortaya çıkar, bu  istenmeyen bir durumdur. Bu istenmeyen durumu ortadan kaldırmak için ise menevişleme adı verilen bir işlem uygulanır. Menevişlemek için sertleştirme yapılan parçayı 100-670°C sıcaklığa tabi tutmak gerekir. Sertleştirme ve menevişleme işlemlerinin arka arkaya uygulanmasına ise ıslah denir.

 

Sertlik Deneyi

Sertlik bir tür mukavemettir. Malzemenin yüzeyine batırılan herhangi bir şeye karşı gösterdiği güce denir. 

Brinell Sertliği:  

Bu sertlik deneyinde ucunda bilye olan bir çubuk malzemeye bir P yükü ile batırılır. Oluşan izin çapı ölçülür. P yükü oluşan S yüzey alanına bölünerek Brinell sertliği elde edilir. Malzemeye bilyenın batırılacağı süre önemlidir. Bu süre 30 saniyeyi geçmemelidir. Çünkü artık malzeme deformasyona uğrayacak ve gereğinden daha fazla batacaktır.

Rockwell Sertliği:

Bu sertlik deneyinde ise bilye veya koni şeklinde bir uç P yükü altında malzemeye batırılır. Oluşan izin derinliği ölçülerek Rockewell sertliği ölçülür.bu yöntem pürüzlü malzemelerde batma derinliği etkiler. bunu gidermek için önce uç cisme sıfırlanır. Pratik olması nedeniyle rockwell sertliği yaygın olarak kullanılır.

Vickers Sertliği:

Bu yöntemde ise batıcı uç piramit şeklinde olup elmastan yapılmıştır. Belirli bir yükle malzemeye bastırılan ucun malzeme üzerinde açtığı dörtgen şeklindeki yaranın köşegenleri ölçülerek ortalaması alınır. Vickers sertliği hassas olmakla beraber en uzun zaman alanıdır.

Şimdi atölyede yaptığımız deneyi inceleyelim. Önce G.S.K. eğrisinin 50°C çıkardığımız numunemizi fırından çıkardıktan sonra bir maşa vasıtasıyla alarak suda soğuttuk.  Yeterli süre suda soğuyan parçanın sertliğini ölçelim. Bunun için saf çeliğe (CrMo₄) suda ve yağda soğutalım numuneye 100 kg’lik bir yük uygulayacağız Normal hiçbir işlem görmemiş çeliğin sertliği 92 R_B çıktı. Yağda sertleştirdiğimiz malzemeye 150 kg uyguladık buda 20 R_C çıktı. Suda sertleştirdiğimiz malzemede ise 54 R_C  çıktı.

   

 Çekme Deneyi:

Önce torna tezgahında numune hazırlamamız gerekir. Numunemiz ortadan belli bir kesite indirgenmiş olup çenelere bağlıyacağımız kısımlar kalın kesitlidir. Alt ve üst çenelere bağladığımız numune cinsine göre belli bir yük altında kopar. .Buna göre t_emniyet değerinde kopar. Ayrıca parçanın üstüne tesbit edilen bir ekstansometre ile uzamalar ölçülür.

·         Çekme mukavemeti:             t_ç=N_m/A_o

·         Kopma mukavemeti:             t_k=N_k/A_o

·         Gerçek kopma mukavemeti: t_gk=N_k/A_s      

  Çentik Darbe Deneyi:

Bu deneyde belli bir yüksekliğe çıkardığımız çekici çentikli belgeye vurduktan sonra numuneyi kırarak çekicin belli bir yüksekliğe çıkışını görmektir. Burada önemli olan çekicin kırdıktan sonra ne kadar yükseğe çıktığıdır çünkü ilk yüksekliği ile son yüksekliği arasındaki potansiyel enerji farkı numuneyi kırmıştır.